Szkolenie dodatkowe osób posiadających uprawnienia
Obywatel wykazując się odpowiedzialnością i rozsądkiem po dłuższej przerwie w prowadzeniu pojazdów skierować chce swoje kroki do szkoły nauki jazdy (w której przecież zdobywał swoje pierwsze doświadczenia za kierownicą) gdzie pod okiem doświadczonego instruktora będzie mógł przypomnieć sobie wszystkie zasady ruchu drogowego oraz ponownie zapanować nad pojazdem. Chciałby skorzystać z takiego szkolenia choćby dlatego, że ma świadomość, iż instruktor w samochodzie szkoleniowym dysponuje zdublowanym systemem sterowania pojazdem i w razie problemów wesprze go unikając kolizji. Niestety obowiązujące w Polsce przepisy absolutnie nie pozwalają osobie posiadającej uprawnienia (wydane Prawo jazdy) na skorzystanie z usług szkoły nauki jazdy.
Ośrodek szkolenia kierowców (OSK) zwany powszechnie szkołą nauki jazdy prowadzi szkolenie kandydatów na kierowców na podstawie Art. 28. Ustawy z dnia 5 stycznie 2011r. o kierujących pojazdami. To oprócz jednostek wojskowych, jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz niektórych placówek oświatowych główny podmiot prowadzący szkolenie a zarazem jedyny świadczący takie usługi powszechnie. Działalność ośrodka szkolenia kierowców stanowi regulowaną działalność gospodarczą w myśl ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Sprawia to, iż jej prowadzenie musi być realizowane ściśle wg wytycznych opisanych w odnośnych przepisach a wszelkie nieprawidłowości karane są wykreśleniem z rejestru czyli zakazem prowadzenia tej działalności. OSK są zobowiązane posiadać właściwą infrastrukturę pozwalającą na prowadzenie kursów nauki jazdy w tym: materiały dydaktyczne w postaci tablic poglądowych na Sali wykładowej, programów komputerowych etc. oraz pojazdów przystosowanych do prowadzenia szkolenia wyposażonych w dodatkowy pedał hamulca oraz zestaw lusterek dla instruktora oraz specjalne oznaczenia pojazdu z postaci charakterystycznego znaku z literą „L” na dachu, dzięki któremu inni uczestnicy ruchu są poinformowani o fakcie prowadzenia tego pojazdu przez osobą, której umiejętności mogą być małe i należy zachować szczególną ostrożność wobec tego pojazdu.
Niestety zgodnie z Art. 112 Ustawy o kierujących pojazdami szkoleniem osób posiadających uprawnienia czyli również osób, które ze względu na długotrwały brak praktyki w prowadzeniu pojazdów nie posiadają wystarczających umiejętności kierowania może być prowadzony wyłącznie przez ośrodki doskonalenia techniki jazdy (ODTJ). Tego rodzaju ośrodki szkoleniowe przeznaczone są jednak do prowadzenia zajęć doskonalących umiejętności prowadzenia pojazdu w warunkach specjalnych a nie do nauki przepisów i praktycznej jazdy w ruchu drogowym. ODTJ są zobowiązane do posiadania infrastruktury w postaci specjalnych placów manewrowych, płyt poślizgowych i urządzeń destabilizujących tor jazdy pojazdów w celu umożliwienia osobie kierującej zapoznanie się z fizyką pojazdu oraz poznanie i opanowanie różnorodnych zachowań pojazdów w warunkach trudnych jednak nie posiadają środków dydaktycznego koniecznych dla realizacji procesu szkolenia kandydata na kierowcę. ODTJ nie są zobowiązane do posiadania pojazdów przeznaczonych do nauki jazdy (dodatkowy hamulec, lusterka, oznakowanie) ani nawet materiałów dydaktycznych przeznaczonych do nauki przepisów o ruchu drogowym. Również uprawnienia instruktora techniki jazdy nie są tożsame z uprawnieniami instruktora techniki jazdy. W 2013 roku zmieniono zasady nadawania tych uprawnień i od tego czasu uzyskanie uprawnień instruktora techniki jazdy nie wymaga już posiadania uprawnień instruktora nauki jazdy, co znacząco zmienia obraz kompetencji tych instruktorów, gdyż nawet testy egzaminacyjne dla kandydatów na instruktorów techniki jazdy – przeciwnie do testów egzaminacyjnych dla instruktora nauki jazdy zawierają tylko kilka pytań z zakresu przepisów Prawa o ruchu drogowym.
Warto zauważyć ponadto, iż ODTJ z przyczyn ekonomicznych nie są zainteresowane prowadzeniem szkoleń „nauki jazdy” gdyż usługi doskonalenia techniki jazdy są wielokrotnie bardziej dochodowe.
Z punktu widzenia obywatela nie bez znaczenia jest fakt, iż dostęp do ODTJ jest bardzo ograniczony. Dla osoby, która potrzebuje skorzystać z takich usług kilkakrotnie a często nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt razy, bo często powrót „za kierownicę” wymaga realizacji programu całego kursu na prawo jazdy czyli 30h zajęć teoretycznych i 30h zajęć praktycznych. Niestety obecnie w Polsce funkcjonuje ok. 17 ośrodków uprawnionych do prowadzenia przedmiotowych szkoleń jednak wg ustaleń Fundacji SOS tylko jeden z nich jest przygotowany do prowadzenia takich szkoleń technicznie jednak tu pojawia się kolejny problem: Rozporządzenie z dnia 16 stycznia 2013 roku o doskonaleniu techniki jazdy ani inne akty prawne nie przewidują prowadzenia szkoleń w ruchu drogowym.
Przestawiony stan rzeczy powoduje, iż osoba, która będąc dojrzałym i odpowiedzialnym obywatelem, chcąc wrócić do kierowania pojazdami i oprzeć się przy tym o doświadczenie instruktora nauki jazdy kieruje swoje kroki do OSK. Ośrodek szkolenia kierowców chcąc pomóc obywatelowi
w problemie – w sposób zupełnie naturalny dla swojego przeznaczenia, doświadczenia i wyposażenia –chce przeprowadzić szkolenie tej osoby, jednak z formalno prawnego punktu widzenia nie ma do tego prawa, gdyż działalność ta jest działalnością regulowaną. OSK są zmuszone do uciekania się do ukrywania faktu świadczenia tych usług, nierejestrowania tych szkoleń lub zawierania umów zawierający wręcz ekwilibrystyczne zapisy, które dalekie są od potrzeb obywateli. Osoba zakupująca usługę szkoleniową w profesjonalnym OSK jest w przekonaniu, że instruktor zapewnia jej znaczną dozę bezpieczeństwa i w razie sytuacji kolizyjnej pomoże wybrnąć z problemu a w przypadku ewentualnego zdarzenia drogowego odpowiedzialność majątkowa spoczywać będzie na instruktorze i szkole jazdy. Niestety OSK mając świadomość ograniczenia prawnego w świadczeniu tego rodzaju usług albo nie zawierają umów wcale albo ich treść nie stanowi o usłudze szkoleniowej a jedynie doradczej i zupełnie zdejmuje z instruktora odpowiedzialność za jakiekolwiek zdarzenia wynikłe z wydawanych przez niego poleceń i rad. Kłóci się to w oczywisty sposób z potrzebami obywatela.
Sam instruktor również staje przed trudna decyzją dotyczącą użycia oznakowania „L” na dachu pojazdu. Z logicznego punktu widzenia prowadząc zajęcia z osoba o małych umiejętnościach rozsądnym jest oznakowanie pojazdu szkoleniowego aby uczynić zadość zasadom bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Stoi to jednak w oczywistej sprzeczności z przepisami Art.55 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym, który stanowi, że tablica „L” oznakowuje się pojazdy przeznaczone do nauki jazdy lub przeprowadzania egzaminu państwowego, zaś szkoleniem nauki jazdy jest szkolenie osoby nie posiadającej uprawnień.
Świadczenie tego rodzaju usług przez przedsiębiorcę prowadzącego ośrodek szkolenia kierowców może być traktowane przez organ nadzoru jako prowadzenie szkolenia niezgodnie z przepisami choć problem o znacznie poważniejszej wadze będzie miał miejsce, gdy podczas prowadzenia szkolenia z osoba posiadającą uprawnienia dojdzie do wypadku drogowego.
Wielu przedsiębiorców obawiając się konsekwencji odmawia klientom świadczenia takich usług co powoduje, że osoba zmuszona do prowadzenia pojazdu wraca do uczestnictwa w ruchu drogowym samodzielnie, stwarzając bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa swojego i innych uczestników ruchu.
W związku z tym dalece nieprawidłowym stanem rzeczy Fundacja SOS podjęła działania mające na celu zmianę przepisów. Niestety wymaga to zmiany ustawowej a tu proces legislacyjny wymaga działań na najwyższym szczeblu. W trakcie naszych działań zainteresowaliśmy problemem Rzecznika Praw Obywatelskich. W dniu 28 kwietnia 2016r. RPO skierował pismo w tej sprawie do Departamentu Transportu Drogowego Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa. Żywimy nadzieję, iż resort niezwłocznie rozpocznie działania nad zmianami w ustawie.
